Mariusz Pawelec (historyk)

---

Życiorys

Mariusz Pawelec jest postacią znaczącą w kręgach historyków, a jego życie, pełne zaangażowania w działalność opozycyjną, jest wyjątkowe. W epoce lat 80. był aktywnym uczestnikiem ruchów antykomunistycznych, gdzie publikował prace o tematyce historycznej i politycznej, posługując się pseudonimem „Karol Mruk”. Po 1989 roku związał się z czasopismem „Stańczyk. Pismo postkonserwatywne” oraz z tygodnikiem „Myśl Polska”, w którym pełnił rolę członka redakcji, zajmującą się historią konserwatyzmu.

Obecnie jego zainteresowania koncentrują się na analizie dawnej historiografii oraz literatury religijnej. W szczególności bada twórczość takich autorów jak W. Węgierski, S. Dambrowski, A. Gryphiusa, J. Heermann oraz P. Wachenius. Pawelec jest również autorem licznych szkiców historycznoliterackich, które odnoszą się do piśmiennictwa ewangelickiego na Górnym Śląsku, obejmując okres XVI-XVII wieku.

Jego wkład w historiografię uwidacznia się także w tworzeniu haseł biograficznych w Słowniku pisarzy śląskich oraz w udziale w pracach edytorskich nad dawnym piśmiennictwem. Jako popularyzator historii oraz kultury Śląska, często publikuje swoje artykuły w lokalnych periodykach, takich jak „Oberschlesische Zeitung”, „Schlesisches Wochenblatt”, „Nowy Górnoślązak”, „Indeks”, „Opolski Rocznik Muzealny” oraz „Ewangelik”. Ponadto, na zlecenie Domu Współpracy Polsko-Niemieckiej w Gliwicach, opracował analizę „Stosunki polsko-niemieckie we współczesnych polskich podręcznikach historii. Analiza treści i sposobu prezentacji”.

W 2021 roku Mariusz Pawelec został uhonorowany Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski, co stanowi wyraz uznania dla jego działalności naukowej i publicystycznej.

Wybrane publikacje

Wśródosiągnięć Mariusza Paweleca można znaleźć szereg istotnych prac badawczych i publikacji, które przyczyniają się do zgłębiania wiedzy o historii oraz konserwatyzmie. Oto niektóre z nich:

• Myśl narodowa, liberalni konserwatyści a kwestia żydowska, „Orientacja na Prawo” 1991, nr 71, s. 18–20,
• Konserwatyzm w Szwecji, „Orientacja na Prawo” 1991, nr 80, s. 16–17,
• Wiaczesław Lipiński. Z dziejów ukraińskiego konserwatyzmu, „Pro Fide, Rege et Lege”, 1997, nr 28, s. 26–28,
• Z Rosją, czy przeciw niej? „Pro Fide, Rege et Lege” 1997, nr 29, s. 43–47,
• Vidkun Quisling – ostatni wiking, „Stańczyk” 1999, nr 34, s. 37–50,
• Knut Hamsun. Patriarcha konserwatywnej utopii, „Stańczyk” 2000, nr 35, s. 58–73,
• Polskie piśmiennictwo ewangelickie na Śląsku do połowy XVII wieku, [w:] Dzieje literatury polsko-ewangelickiej na Górnym Śląsku, red. J. Szturc, Katowice 2006, s. 30–51. ISBN 83-60438-03-X,
• Aby tak na to każdy pamiętał, iż mu Pan imię i przymianek dał… O religijnej twórczości literackiej Piotra Wacheniusa, ibidem, s. 52–68,
• Śląska „Dambrówka”. O recepcji kazań Samuela Dambrowskiego na Śląsku, ibidem, s. 69–102,
• Szlachecki patronat wobec kalwińskiego zboru w Kozach w XVI-XVII wieku, [w:] Mikołaj Rej i dziedzictwo reformacji w Polsce, red. B. Tondera, Kraków 2006, s. 113–125. ISBN 83-89966-12-3,
• Idea irenizmu protestanckiego w księstwie legnicko-brzeskim na początku XVII w., [w:] Dziedzictwo reformacji w księstwie legnicko-brzeskim = Das Erbe der Reformation in den Fürstentümern Liegnitz und Brieg, red. J. Harasimowicz, A. Lipińska, Legnica 2007, s. 171–189. ISBN 978-83-88155-26-0,
• Wojciech Węgierski (1604-1659) – ewangelicki kaznodzieja, poeta i kronikarz, [w:] Rzeczpospolita państwem wielu narodowości i wyznań. XVI-XVIII wiek, red. A. Filipczak-Kocur, T. Ciesielski, Warszawa–Opole 2008, s. 369–381. ISBN 978-83-7181-507-2,
• Kazanie pośmiertne Johanna Heermanna (1585-1647), [w:] Johann Heermann. Życie i twórczość = Johann Heermann. Leben und Werk, red. A. Konior, Leszno 2008, s. 125–150, 242–255. ISBN 978-83-60876-12-1,
• Bartłomiej Bythner starszy (ok. 1559-1629). Z dziejów protestanckiego irenizmu na przełomie XVI i XVII wieku. Warszawa 2008. ISBN 978-83-7507-044-6,
• Jan Amos Komeński wobec inicjatyw irenicznych polskiego protestantyzmu, [w:] Jan Amos Komeński i bracia czescy w 380. rocznicę przybycia do Leszna (1628-2008), red. A. Konior, Leszno 2009, s. 53–66. ISBN 978-83-60876-16-9,
• Między konfesjonizmem a irenizmem. Stosunki pomiędzy Kościołami protestanckimi w drugiej ćwierci XVII w. na obszarze ziemi wschowskiej, [w:] Ziemia wschowska w czasach starosty Hieronima Radomickiego, red. P. Klint [i in.], Wschowa-Leszno 2009, s. 165–177. ISBN 978-83-61701-08-8.

Prace edytorskie

W dziedzinie prac edytorskich, Mariusz Pawelec wykazał się znaczącą aktywnością, tworząc różnorodne dzieła, które mają duże znaczenie dla polskiej kultury i historii. Poniżej prezentowane są niektóre z jego najważniejszych publikacji:

• Piotr Wachenius, Summa świętego krześciańskiego nabożeństwa, wstęp i oprac. M. Pawelec, Pszczyna 2005. ISBN 83-920823-5-4,
• Komentarz historycznoliteracki, przypisy oraz słownik wybranych wyrazów archaicznych, [w:] D. Rott, „Hymny moje domowe” Piotra Wacheniusa. Przyczynek do dziejów braci czeskich na Śląsku wraz z tekstem utworu, Katowice 2005, s. 113–127. ISBN 83-920823-4-6,
• Wojciech Węgierski, Kronika zboru ewangelickiego krakowskiego, wstęp i oprac. M. Pawelec, Kraków 2007. ISBN 978-83-926407-0-7,
• Franciszek Augustin, Kroniki żywieckie od czasów zamierzchłych do 1845 r., red. S. Grodziski [i in.], Żywiec-Kraków 2007 (współred. tekstu oraz oprac. przypisów). ISBN 978-83-88737-73-2.

Każda z tych publikacji przyczyniła się do pogłębienia wiedzy na temat historii i tradycji literackiej, a także do wzbogacenia polskiego dorobku kulturowego.

---

Oceń: Mariusz Pawelec (historyk)

---