Żerkowice (Opole)

---

Historia

Żerkowice miały swoje pierwsze wzmianki w dokumencie z 1274 roku, który został wystawiony przez księcia Władysława Opolczyka. Warto zauważyć, że nazwa miejscowości prawdopodobnie pochodzi od imienia Żyrek, który mógł być założycielem wsi. Przez wiele lat mieliśmy do czynienia z różnymi wariantami nazwy, w tym Żyrkowice, jednak współczesna forma, Żerkowice, ugruntowała się dopiero po zakończeniu II wojny światowej.

W roku 1295 biskup wrocławski Jan Romka oraz książę Bolek I wydali dokument, który określał nowe granice dóbr kościelnych. W tym dokumencie wymieniono wiele miejscowości oraz „alodia i ogrody koło Opola”, co może odnosić się do obszaru Żerkowic i Chmielowic. Kolejne stulecia pozostają mało znane, głównie z powodu niskiego poziomu biurokracji. Dopiero w 1667 roku pojawia się zapis stwierdzający, że właścicielem wsi był hrabia Joachim Tschetsau-Mettich, który jednocześnie panował nad Dąbrową.

W roku 1724 w księdze parafialnej parafii św. Krzyża z Opola znaleziono informacje o narodzinach mieszkańców Żerkowic: Macieja Pasuschka oraz Sebastiana Dyki. Późniejsze dane wymieniają rodziny Herman, Hoffmann, Czaja i Pach. W drugiej połowie XVIII wieku Żerkowice miały sześciu kmieci, jednego młynarza wolnego dziedzicznie oraz trzech komorników. Ich nazwiska to Hoffmann, Qual oraz Christoph. Sołtysem był Hermann (Szymon ur. 1725 lub Andrzej Jakub ur. 1726).

Miejscowość w tym okresie miała młyn działający na jednym kamieniu, obsługiwany przez dziedzicznego kmiecia, który był zobowiązany do płacenia podatku w wysokości 2 wiadrunków zboża. Nowym właścicielem wsi, wymienianym w dokumentach z 1740 roku, był baron Larisch, który nabył Żerkowice oraz Chmielowice od hrabiego Mettich. Pod koniec XVII wieku sołtysem był Böhm, a karczmarzem Gambisz. Wiadomo również, że gospodarze mieli w sumie 37 krów. W 1783 roku Żerkowice liczyły 38 mieszkańców, a ich właścicielem był hrabia Prittwitz.

Na początku XX wieku liczba mieszkańców wzrosła do 231 osób, a po dziesięciu latach osiągnęła 360. Ten poziom utrzymywał się przez cały okres międzywojenny. Ogółem, pod względem religijnym, na koniec lat 20. na 352 katolików (wieś należała do parafii Podwyższenia św. Krzyża w Opolu) tylko 3 osoby były ewangelikami. W 1819 roku odnotowano barona von Ziegler-Kipphausena jako właściciela wsi.

W połowie XIX wieku młynarzem w Żerkowicach był Franz Widera. W 1830 roku mieszkało tu 6 kmieci, 6 zagrodników, 10 chałupników i 13 komorników, co łącznie dawało 205 osób razem z rodzinami. Wśród nich znajdowali się 204 katolicy i jeden ewangelik. Od 1861 roku przypuszczalnie właścicielem Żerkowic stawał się Richard von Donat.

Wzmianki na temat miejscowości pojawiają się także w urzędowym spisie z 1887 roku, gdzie Żerkowice zajmowały powierzchnię 147 hektarów, z czego 102 hektary były przeznaczone do upraw. Podatek wynosił 8,62 marek za hektar, a na 22 hektary łąk nałożono podatek w wysokości 16,84 marek za hektar. Liczba domów wynosiła 31, a budynków gospodarczych 39.

Zgodnie z danymi z 1890 roku, w Żerkowicach mieszkało 206 osób, z których 203 mówiły po polsku. Do roku 1900 liczba mieszkańców wzrosła do 231, przy czym 225 osób posługiwało się językiem polskim. W 1910 roku liczba mieszkańców wzrosła do 360 i utrzymała się na tym poziomie w okresie międzywojennym.

W czasie plebiscytu w marcu 1921 roku na 191 uprawnionych do głosowania 123 opowiedziało się za Niemcami, a 65 za Polską. Pod koniec lat dwudziestych w Żerkowicach mieszkało 352 katolików, a tylko 3 ewangelików. Sołtysem był wówczas gospodarz Josef Widera. W 1928 roku w pobliskich Chmielowcach powstała Ochotnicza Straż Pożarna, a pierwszym ogniomistrzem był Lorenc Kochanek z Żerkowic. Niedługo potem powstała także jednostka OSP Żerkowice, która w 1934 roku liczyła 20 członków.

W sierpniu 1936 roku zmieniono nazwę z „Zirkowitz” na „Erlental”. Po zakończeniu II wojny światowej Żerkowice włączyły się w struktury administracyjne Polski, a w 1960 roku mieszkało tu 324 osoby. Obecnie liczba mieszkańców nieco spadła, i wynosi około 300 osób. W dniu 1 stycznia 2017 roku Żerkowice zostały przyłączone do Opola.

Herb Żerkowic

W przeszłości, Żerkowice były znane z posiadania unikalnego herbu, który odgrywał istotną rolę w dokumentach gminnych.

Na tym herbie przedstawiano sylwetkę mężczyzny, trzymającego w rękach przedmiot, którego dokładne znaczenie pozostaje niejasne.

---

Oceń: Żerkowice (Opole)

---