Nowa Wieś Królewska (Opole)

---

Nazwa

W łacińskiej Księdze uposażeń biskupstwa wrocławskiego, znanej jako Liber fundationis episcopatus Vratislaviensis, która została sporządzona w okresie biskupstwa Henryka z Wierzbna, w latach 1295–1305, miejscowość ta została wymieniona pod nazwą Nova villa.

W alfabetycznym spisie miejscowości, który został opublikowany w 1830 roku we Wrocławiu przez Johanna Knie, wieś figuruje pod polską nazwą Nowa wieś Królewska oraz niemiecką nazwą Königlich Neudorf.

Odniesienia do tej miejscowości można również znaleźć w Topograficznym podręczniku Górnego Śląska z 1865 roku, który zapisuje: „Der polnische Name ist Nowa Wieś Krolewska, die polnische Sprache die herrschende.”, co tłumaczy się jako: „Polską nazwą jest Nowa Wieś Królewska, panuje tu polska mowa.”.

W 1930 roku, w miejsce nazwy Königlich Neudorf wprowadzono nową niemiecką nazwę Bolko. Istnieje teoria, która sugeruje, że powodem tej zmiany była chęć usunięcia odniesienia do monarchii, co związane było z terminem Königlich.

Historia

Przed tym, jak Nowa Wieś Królewska stała się integralną częścią Opola, funkcjonowała jako odrębna wieś. Najstarsze znane zapisy dotyczące tej miejscowości, która należała do parafii św. Krzyża w Opolu, datowane są na 1295 rok. W średniowieczu wieś ta była znana pod nazwą Nova Villa, a ksiądz Bolek I opolski przekazał ją franciszkanom jako dar.

W 1901 roku w Nowej Wsi Królewskiej ustanowiono parafię, co przyczyniło się do rozwoju społeczności lokalnej. W latach 1902–1904 powstał neogotycki kościół, a jego konsekrowania dokonał kardynał Georg Kopp w 1905 roku.

Dnia 7 maja 1946 roku miejscowości nadano nową, polską nazwę – Nowa Wieś Królewska. Lata 1945–1954 były czasem, kiedy wieś pełniła rolę siedziby gminy o tej samej nazwie. W 1955 roku obszar ten został włączony do Opola jako jedna z jego dzielnic. W Nowej Wsi Królewskiej powstały osiedla, takie jak Bolko i Książęce. Chociaż budowa osiedla Arcadia Park została wstrzymana w 2009 roku, to w jego miejscu ukończono budowę Osiedla Piastowskiego w 2021 roku.

We wrześniu 2021 roku zakończono również projekt rewitalizacji Kamionki Piast, leżącej w bezpośrednim sąsiedztwie Osiedla Piastowskiego. W ramach tej rewitalizacji stworzono m.in. stację dla płetwonurków, boisko do piłki nożnej, park dla psów oraz zainstalowano oświetlenie i parking.

Na przestrzeni kilkudziesięciu lat, Nowa Wieś Królewska była także siedzibą kina „Bolko”, które znajdowało się przy obecnej ulicy Jagiellonów.

Demografia

W plebiscycie, który miał miejsce w tej okolicy, do głosowania uprawnionych było 3271 osób. Wśród nich 2899, co stanowiło mniej więcej 88,6%, stanowili mieszkańcy, z czego 2785, około 85,1%, to osoby urodzone na tym terenie. Oddano 3225 głosów, co daje około 98,6% wszystkich uprawnionych, z 3215 głosami ważnymi. Głos za Niemcami oddało 2474 osoby, podczas gdy wsparcie dla Polski wyraziło 741 mieszkańców.

W 1933 roku liczba mieszkańców Nowej Wsi Królewskiej wynosiła 7944, a do 1939 roku wzrosła do 8351. Niezależnie od tego, część ludności dzielnicy była zaangażowana w rolnictwo oraz pracowała w cementowniach i na kolei.

Zabytki

W miejscowości Nowa Wieś Królewska znajduje się wiele interesujących zabytków, które zasługują na szczegółowe omówienie i poznanie. Wśród nich do wojewódzkiego rejestru zabytków wpisano:

• zespół kościoła parafialnego w stylu neogotyckim, usytuowany przy pl. Kościelnym 2, który obejmuje:
• kościół pw. MB Nieustającej Pomocy, zbudowany w latach 1902–1904 pod nadzorem architekta Ludwiga Schneidera,
• cmentarz kościelny z 1919 roku, charakterystyczny dzięki kilkusetletniej alei lipowej,
• plebania z lat 1903-04,
• budynek gospodarczy pochodzący z tego samego okresu,
• ogród plebański z początku XX wieku,
• ogrodzenie, murowano-metalowe, z 1927 roku.
• komunalny cmentarz przy ul. Zielonej, którego budowę datuje się na lata 1901-1902, w skład którego wchodzi:
• kaplica,
• ogrodzenie cmentarza.
• szkoła parafialna z 1899 roku, zlokalizowana na pl. Kościelnym, w obecnych czasach przemieniona w Hospicjum „Betania”. Więcej informacji o tej placówce można znaleźć pod linkiem szkoła parafialna.

Do innych godnych uwagi zabytków należą:

• cmentarz żydowski przy ul. Granicznej,
• cmentarz choleryczny, usytuowany przy zbiegu ul. św. Jacka i Granicznej.

Ludzie związani z Nową Wsią Królewską

W Nowej Wsi Królewskiej można odnaleźć wiele interesujących postaci historycznych. Jedną z nich jest Józef Szmechta, urodzony w tej miejscowości. Był on komendantem śląskiego okręgu Armii Krajowej, co podkreśla znaczenie tej lokalizacji w kontekście historii Polski.

---

Oceń: Nowa Wieś Królewska (Opole)

---