Mehmed Emin Pasza

---

Życiorys

Mehmed Emin Pasza, pochodzący z rodzin o korzeniach żydowsko-niemieckich, doświadczył istotnych zmian w swoim życiu już w młodym wieku. Po przeprowadzce w 1842 roku do Nysy oraz po przedwczesnej śmierci ojca Ludwika 7 kwietnia 1846 roku, matka postanowiła przejść z judaizmu na protestantyzm, co wpłynęło na jego wychowanie. Po ukończeniu Collegium Carolinum w Nysie, w latach 1858–1864 rozpoczął studia medyczne oraz przyrodnicze we Wrocławiu, Berlinie i Królewcu.

W roku 1865 podjął zatrudnienie jako lekarz w armii tureckiej. Już pięć lat później, po konwersji na islam i przyjęciu nowego imienia Mehmed Emin, objął stanowisko gubernatora (paszy) Albanii, która wtedy była częścią Imperium Osmańskiego. W 1876 roku rozpoczął swoją misję w Sudanie, gdzie służył jako lekarz wojskowy w ramach anglo-egipskich sił zbrojnych pod dowództwem Charlesa Gordona.

W 1878 roku został mianowany gubernatorem prowincji Ekwatoria w Egipcie, na terenie obejmującym część dzisiejszego Sudanu Południowego oraz północną Ugandę. Jako gubernator osiedlił się w miejscowości Lado nad Nilem, gdzie prowadził liczne wyprawy botaniczne i ornitologiczne oraz wysyłał próbki do badań naukowcom w Europie. Jego działalność obejmowała między innymi tereny prowincji Juba w Sudanie oraz bagienne rejony między rzekami Nil i Kongo, zbliżając się do północnych brzegów Jeziora Wiktorii.

W momencie, gdy w Sudanie wybuchło powstanie Mahdiego w 1881 roku, mależ nie pozostawał bierny i zorganizował wycofanie się z 10 000 osobami nad Jezioro Alberta. Po zniszczeniu brytyjskiej armii Gordona w 1885 roku, Emin Pasza stał się jedynym dowódcą z wojskiem zdolnym do obrony regionu przed mahdystami. Gdy jego baza w Wadelai była zagrożona, do Europy wysłano mu wsparcie w postaci dwóch ekspedycji, z których pierwsza, dowodzona przez Lenza i G.A. Fischera, nie zakończyła się sukcesem.

Rok 1887 przyniósł pomoc w osobie Henry’ego Mortona Stanleya, który wyruszył z ujścia rzeki Kongo do Emina Paszy nad brzegami Jeziora Alberta, pomagając ewakuować jego ludzi do Bagamoyo, znajdującego się u wybrzeży Oceanu Indyjskiego w pobliżu Zanzibaru. Po powrocie Stanleya do Aruwimi i w wyniku wewnętrznych zawirowań, Emin Pasza został zdegradowany; jednak wkrótce zyskał z powrotem status dowódcy, otrzymując mianowanie paszy od kedywa Egiptu jako uznanie za zachowanie stabilności w Sudanie.

Po dotarciu do Bagamoyo doszło do nieprzyjemnego incydentu, gdy podczas uczty spadł z balkonu, co skutkowało poważnymi obrażeniami. Po wyleczeniu w 1890 roku przeszedł na służbę w niemieckiej administracji kolonialnej, kierując się w stronę Jeziora Wiktoria, gdzie założył stację Bukoba i prowadził szereg wypraw w celu zdobycia palmy pierwszeństwa odkrycia źródeł Nilu dla Niemców. W czasie tych ekspedycji eksplorował góry Ruwenzori wraz z Henrym Stanleyem. W 1891 roku dotarł do brzegu Jeziora Edwarda, jednak z powodu braków żywności oraz nieprzyjaznych reakcji mieszkańców, musiał się wycofać w kierunku Undusumie (Nyangabo) w Kongu, gdzie wybuchła epidemia ospy.

W październiku 1892 roku, w miejscowości Kinena, oddalonej o 150 kilometrów od Wodospadów Stanleya, Emin Pasza padł ofiarą zamachu, gdy został zamordowany przez Saida ben Abediego, arabskiego handlarza niewolnikami. Źródła sugerują, że powodem tej brutalnej akcji były wcześniejsze wysiłki Paszy na rzecz zwalczenia handlu niewolnikami w Afryce. Doniesienia mówią, że jego ciało miało być zjedzone przez mieszkańców. W miejscu zbrodni znaleziono dziennik Emina Paszy, sięgający połowy października 1892 roku.

---

Oceń: Mehmed Emin Pasza

---