Groszowice

---

Historia miejscowości

Groszowice to miejscowość o bogatej historii, jaką wielokrotnie poddawano badaniom archeologicznym. W 1963 roku, podczas prac prowadzonych przez Zakład Archeologii Śląska PAN z Wrocławia, odkryto ślady osady produkcyjnej datowanej na IV/V wiek n.e. W Muzeum Wsi Opolskiej zgromadzono wiele obiektów pochodzących z wykopalisk przeprowadzonych w latach 20. XX wieku w ciałopalnych cmentarzyskach kultury łużyckiej, które znajdowały się na terenie Groszowic.

Historia tej miejscowości sięga przynajmniej 1236 roku, kiedy to Groszowice zostały wzmiankowane pod nazwą Grossoviz lub Grossouicz. Etymologia nazwy wskazuje na jej pochodzenie od imienia Grosz, które jest zdrobnieniem imienia Grodzisław. Wieś ta była położona pomiędzy Nową Wsią Królewską a Grotowicami.

Warto zaznaczyć, że w 1936 roku, w dniu 18 sierpnia, odbyły się uroczyste obchody 700-lecia Groszowic, które miały miejsce na stadionie w tej miejscowości. W latach 30. XX wieku burmistrz Leo Kowohl spisał historię Groszowic. W 1937 roku Heinrich Moecke, który pełnił funkcję organisty i rektora tutejszej szkoły, zebrał materiały i stworzył Kronikę Groszowic.

Groszowice pełniły funkcję siedziby gminy w latach 1945–1954. Następnie, od 1954 do 1955 roku, wieś była siedzibą władz gromady również nazwanej Groszowice. Po tym okresie, w latach 1956–1964, miejscowość była osiedlem, a w 1965 roku została włączona do miasta Opole.

W dniu 31 grudnia 1959 roku miało miejsce włączenie do Groszowic kolonii Malina, która wcześniej stanowiła część zniesionej gromady Malina w tym samym powiecie. W ostatnich 25 latach XX wieku na granicy Groszowic i Grotowic zrealizowano projekt osiedla mieszkalnego, a także powstały zakłady Metalchem.

Transport

Groszowice, usytuowane nad malowniczą rzeką Odrą, to miejsce, które odgrywa istotną rolę w transporcie wodnym w regionie. Znajduje się tutaj próg wodny oraz Śluza Groszowice, przez którą prowadzony jest transport wodny, co sprawia, że miasto ma strategiczne znaczenie dla tej formy komunikacji.

Aby dotrzeć do Groszowic z centrum Opola, podróżni mają do dyspozycji autobusy MZK linii nr 7, 8, 12, 14 oraz N2. Dodatkowo, można skorzystać z autobusów PKS kierujących się do Krapkowic (Otmęt) i Głubczyc. Warto również zauważyć, że kursuje tutaj pociąg Regio, który zatrzymuje się na następnej stacji po Opolu Głównym, co zajmuje jedynie cztery minuty. W kierunku Strzelec Opolskich, Gliwic, Kędzierzyna-Koźla oraz Raciborza, Groszowice są dobrze skomunikowane również przez kolej.

Dworzec PKP w Groszowicach, wraz z bocznicami, stanowi kluczowy węzeł w transporcie towarowym. W przeszłości obsługiwał on również przewozy pasażerskie. Ponadto, z regionem łączy droga wojewódzka nr 423, co dodatkowo ułatwia komunikację.

Kolej w Groszowicach

Historia transportu kolejowego w Groszowicach sięga roku 1836, kiedy to rozpoczęto projekt budowy Kolei Górnośląskiej, łączącej Wrocław z Górnym Śląskiem w kierunku granicy austriackiej. Już trzy lata później, w 1839 roku, uzyskano koncesję na budowę linii kolejowej, która miała połączyć Górny Śląsk z Wrocławiem przez Opole, Koźle oraz Gliwice. Trasa została wytyczona, a budowę Kolei Górnośląskiej zakończono w 1846 roku. Od tego momentu kolej zaczęła systematycznie się rozwijać.

Wraz z czasem nastąpiła modernizacja i zwiększenie liczby przewozów, zarówno pasażerskich, jak i towarowych. Po II wojnie światowej, w 1960 roku, oddano do użytku elektryfikowane połączenie Gliwice – Opole – Wrocław, które miało kluczowe znaczenie dla transportu kolejowego w tym regionie. Niestety, w latach dziewięćdziesiątych XX wieku, zaczęła znacząco maleć ilość przewozów realizowanych przez kolej. Warto wspomnieć o restrukturyzacji PKP, która doprowadziła do zamknięcia wielu obiektów i infrastruktury, przez co Groszowice również ucierpiały.

Do dziś nieczynne pozostały takie obiekty jak wagonownia, a z czasem inne elementy infrastruktury, takie jak wieże ciśnień czy stołówka pracownicza, stały się zbędne i w wielu przypadkach zaczęły popadać w ruinę.

Obiekty na terenie dzielnicy

W tej dzielnicy można znaleźć różnorodne instytucje i obiekty, które w znaczący sposób przyczyniają się do lokalnej społeczności. Do przedszkoli należy Publiczne Przedszkole nr 22 „Bajkowa rodzina”, a dla starszych dzieci dostępna jest Publiczna Szkoła Podstawowa Nr 24 im. Przyjaźni Narodów Świata. Również dostępne jest boisko „Orlik” przy PSP 24. Warto również wspomnieć o Miejskiej Bibliotece Publicznej filii nr 10, która oferuje mieszkańcom dostęp do różnorodnych publikacji.

W dzielnicy działa Klub sportowy, w tym sekcja piłki nożnej – Ludowy Klub Sportowy Groszmal Opole. Osoby zainteresowane nauką techniczną mogą odwiedzić Instytut Ceramiki i Materiałów Budowlanych, a ci, którzy wymagają wsparcia w zakresie usług budowlanych, mogą skorzystać z Wojewódzkiego Przedsiębiorstwa Dróg i Mostów.

W Groszowicach mieści się także Archiwum Państwowe oraz Izba Wytrzeźwień Opole. Liczni mieszkańcy korzystają z pomocy filia Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej, a dla lokalnej społeczności duchowej istotna jest parafia św. Katarzyny Aleksandryjskiej. W tej okolicy znajdują się również hotele i restauracje, takie jak Villa Park i Arkadia.

Na Odrze została ulokowana śluza. W dzielnicy znajduje się także stacja kolejowaPKP oraz Opole Groszowice. Obszar ten wyposażony jest w stację energetyczną Elektrowni Opole oraz elektrownię wodną na Odrze. Użytkownicy różnorodnych pojazdów mogą korzystać z dostępnej stacji paliw. Ponadto funkcjonuje tu Urządpocztowy Opole 10, a także siedziba Polskiego Związku Hodowców Gołębi Pocztowych.

W Groszowicach działa Zakład Przetwórstwa Mięsnego, a także składowisko popiołów z Elektrowni Opole. Znajduje się tutaj zakład komunalny, który zarządza miejskim wysypiskiem śmieci i sortownią odpadów komunalnych. W dzielnicy można również zobaczyć wiele gospodarstw rolnych oraz mniejszych zakładów produkcyjnych, usługowych i handlowych.

Cementownia Groszowice

Historia cementowni w Groszowicach sięga roku 1872, kiedy to miejscowy przedsiębiorca, Wattenberger, zbudował tutaj zakład cementowy, zdolny do produkcji 8500 ton cementu rocznie. Już w następnym roku uruchomiono wyższą wydajność, osiągając 11 300 ton. Niestety, trudności finansowe doprowadziły do przejęcia zakładu przez spółkę Groschowitzer Actiengesellschaft fur Portland Cement Fabrikation w roku 1875. Do 1925 roku prezesami spółki byli bracia Prądzyńscy, Konstanty i Ferdynand.

Warto zaznaczyć, że w 1884 roku powstał kolejny zakład, a cała cementownia weszła w skład nowego konsorcjum: Schlesische Aktien Gesellschaft fur Portland Cement Fabrikation zu Groschowitz bei Oppeln. W 1906 roku fabryka przeszła znaczną rozbudowę, co zaowocowało nowym zakładem o wydajności 350 ton dziennie. Posiadając dodatkowe młyny węgla i surowca, cementownia kontynuowała rozwój technologiczny.

W roku 1926 miała miejsce reorganizacja zakładów, zaś dwa lata później rozpoczęto budowę obrotowych pieców, które zwiększyły dzienną produkcję cementu. Technologia pieców obrotowych pozwoliła na dalszy rozwój cementowni, a w 1936 roku zmodernizowano istniejące piece, co znacznie podniosło efektywność produkcji.

W wyniku działań wojennych w styczniu 1945 roku rozpoczęto demontaż maszyn cementowni, jednak niejasne okoliczności zapobiegły transportowi wyekwipowanego sprzętu na wschód. Po wojnie, administracja polska podjęła decyzję o niezwłocznym odbudowaniu obiektu, co zaowocowało szybkim wznowieniem produkcji. W latach 50-tych XX wieku wprowadzono nową jednostkę produkcyjną, zwiększając wydajność do 600 ton dziennie, co w rezultacie podniosło całkowitą produkcję cementu do 120 tys. ton rocznie.

Do końca XX wieku cementownia Groszowice odnotowała produkcję na poziomie 16.016 tys. ton cementu, przy szczycie w 1973 roku, sięgającym 509 tys. ton. W 1997 roku zakład został włączony do grupy Górażdże, a krótko później podjęto decyzję o jego zamknięciu. W ostatnich latach cementownia dysponowała również własną elektrownią, a efekty jej działalności doprowadziły do powstania lokalnej sieci elektrycznej.

Kościół św. Katarzyny Aleksandryjskiej

Już w 1400 roku w Groszowicach istniała parafia katolicka, co potwierdzają zapiski z 1447 roku w rejestrze świętopietrza. Przed reformacją parafia była związana z archiprezbiteratem strzeleckim, natomiast po reformacji przeszła pod administrację opolską oraz kapitułę kolegiacką w Opolu. Budowa obecnego neoromańskiego kościoła miała miejsce w latach 1880-1883.

W ciągu swojej długiej historii parafia w Groszowicach stopniowo zmniejszała swój obszar. W 1980 roku wyłączono z parafii Grudzice, w 1983 roku Malinę, natomiast w 2009 roku z parafii ostatecznie odłączono Metalchem oraz Grotowice. W nowo utworzonej parafii Chrystusa Króla, która obejmuje obszar osiedla Metalchem, proboszczem od 2009 roku jest ks. Marcin Jakubczyk.

Osoby związane z Groszowicami

Wśród osób, które w sposób istotny wpłynęły na historię Groszowic, należy wymienić kilka wybitnych postaci:

• Franciszek Ksawery Rudzki (1866–1945) – przez długi czas pełnił funkcję proboszcza, angażując się aktywnie w życie społeczne lokalnej społeczności,
• Wiktor Gorzołka (1908–1944) – był znaczącym liderem polskiej młodzieży na Śląsku Opolskim, a także redaktorem renomowanego dwutygodnika Związku Polaków w Niemczech „Słowo Śląskie”,
• Marian Czura – znany polsko-niemiecki artysta tworzący w dziedzinie malarstwa oraz reżyserii,
• Warto również wspomnieć o Robertzie Zimmermannie – niemieckim budowniczym, który swoje życie związał z tym regionem.

---

Oceń: Groszowice

---