Matthias Nawrat

---

Życiorys

W 1989 roku rodzina Nawratów podjęła decyzję o przeprowadzce do Bambergu, co z pewnością wpłynęło na dalszy rozwój ich kariery. W okresie od 2000 do 2007 roku, Matthias studiował biologię w renomowanych uczelniach, takich jak Heidelberg i Fryburgu Bryzgowijskim. Równocześnie pracował jako niezależny dziennikarz naukowy, zdobywając cenne doświadczenie w dziedzinie komunikacji naukowej.

W 2009 roku Nawrat podjął nowe wyzwanie, rozpoczynając studia z zakresu pisania kreatywnego w Szwajcarskim Instytucie Literatury w Biel/Bienne. Jego twórczość zyskała uznanie z chwilą wydania debiutanckiej powieści „Wir zwei allein” w 2012 roku, która ukazała się nakładem wydawnictwa Nagel & Kimche.

Odpowiadając na zaproszenie jurorki Hildegard Elisabeth Keller, Nawrat wziął udział w 36. Dniach Literatury Niemieckojęzycznej w 2012 roku, gdzie zaprezentował fragment swojej powieści „Unternehmer”. Ta prezentacja przyniosła mu prestiżową nagrodę Kelag-Preis w wysokości 10.000 euro.

Matthias Nawrat był również aktywnym członkiem PEN-Zentrum Deutschland w latach 2016-2022, co podkreśla jego zaangażowanie w życie literackie. Jego powieść „Wszystkie śmierci dziadka Jurka”, wydana przez wrocławskie wydawnictwo Bukowy Las w 2016 roku, otrzymała nominację do Nagrody Literackiej Europy Środkowej „Angelus” w 2017 roku. W 2020 roku osiągnął kolejny sukces, zostając laureatem Europejskiej Nagrody Literackiej.

W 2023 roku uzyskał Nagrodę Literacką Fontane, przyznaną przez miasto Neuruppin oraz Brandenburgię za jego tom poezji „Gebete für meine Vorfahren” (Modlitwy za moich przodków), co świadczy o jego wszechstronności i dalszym rozwoju jako pisarza.

Dzieła

Powieści

Matthias Nawrat to autor, który zapisał się w literaturze europejskiej poprzez swoje powieści. Wśród jego najważniejszych dzieł znajdują się:

• Wir zwei allein, Nagel & Kimche, Zurych, 2012,
• Unternehmer, Rowohlt Verlag, Reinbek koło Hamburga, 2014,
• Die vielen Tode unseres Opas Jurek, Wydawnictwo Rowohlt, Reinbek koło Hamburga, 2015,
• Der traurige Gast, Wydawnictwo Rowohlt, Reinbek koło Hamburga, 2019,
• Reise nach Maine, Wydawnictwo Rowohlt, Reinbek koło Hamburga, 2021.

Wiersze

Wiersze Nawrat’a również mają swoje miejsce w literackim dorobku. Jego tomik zatytułowany:

• Gebete für meine Vorfahren, Parasitenpresse, Kolonia, 2022.

Eseje i dzienniki

Autor wydał także eseje i dzienniki, które ukazują jego refleksje oraz spostrzeżenia. W tej kategorii można znaleźć:

• Nowosibirsk. Dziennik, Wydawnictwo Radius, Stuttgart, 2017,
• Über allem ein weiter Himmel. Nachrichten aus Europa, Wydawnictwo Rowohlt, Hamburg, 2024.

Polskie tłumaczenia

Polski rynek literacki również znalazł miejsca dla tłumaczeń prac Nawrat’a. Wśród nich wyróżniają się:

• Wszystkie śmierci dziadka Jurka, tłum. Anna Wziątek, Bukowy Las, Wrocław 2016,
• Wywiad z Matthiasem Nawratem: Matthias NAWRAT, Monika WOLTING: Wytrzymać niejednoznaczność — co to jest: literatura europejska? W: Transfer. Reception Studies 4.

Pozostałe publikacje

Ne wyszły również inne jego publikacje, które miały wpływ na różnorodność jego dorobku literackiego:

• Rudis roter Hund, W: Entwürfe nr 55, Zurych, 2008,
• Szymon, W: Anthologie zum Uslarer Literaturpreis 2010 „Deutsch-Polnische Grenzerfahrungen einer jungen Generation”, Wydawnictwo Mitzkat Holzminden, Holzminden, 2010,
• Arkadiusz Protasiuk, W: Happy End – Die besten Geschichten aus dem MDR-Literaturwettbewerb 2011, Wyd. Michael Hametner, Wydawnictwo Neues Leben, Berlin, 2011,
• Pan Tadek, W: Poet nr 12, Lipsk, 2012,
• Der Mückenschwarm – poetologische Fragmente, am Kern vorbei, W: Volltext 2/2012, Wiedeń, 2012.

Wszystkie śmierci dziadka Jurka

„Wszystkie śmierci dziadka Jurka” to niezwykle emocjonalna saga rodzinna, której fabuła wpleciona jest w szeroki kontekst historii Polski. Inspiracją dla autora, Matthias Nawrata, stały się prawdziwe narracje jego dziadka Jurka, które ten dzielił z wnukiem oraz resztą rodziny. Historia, którą opisuje Nawrat, rozciąga się na wiele dekad, obejmując okres od czasów okupacji aż po ostatnie lata PRL-u.

Punktem wyjścia dla retrospekcji stanowi rzeczywista śmierć dziadka. Narrator, uczestnicząc w pogrzebie, jednocześnie robi krok wstecz, wracając wspomnieniami do swoich przeżyć. Życie dziadka Jurka obfitowało w różnorodne wydarzenia, co zaowocowało wieloma rolami, które musiał odegrać – od Więźnia Obozu w Auschwitz, przez członka PZPR, aż po dyrektora opolskiego domu handlowego, z którego został usunięty z powodu nieuzasadnionych oskarżeń o łapówkarstwo. Do samego końca dziadek Jurek pozostaje oddany idei komunizmu, a jego relacje z zięciem, marzącym o nielegalnym wyjeździe do Kanady, są pełne napięcia.

Powieść „Wszystkie śmierci dziadka Jurka” określana jest jako tragikomiczna historia, która doskonale odzwierciedla współczesne wrażliwości czytelnicze. Nawrata pokazuje niebezpieczeństwo i zło czasów, w których musiał żyć główny bohater, jednocześnie zestawiając to z życiową mądrością oraz humorem, bez którego przetrwanie w tamtych systemowych realiach Europy byłoby niezwykle trudne. Zaradność dziadka Jurka sprawia, że z każdej kolejnej śmierci wychodzi odrodzony, co doskonale podkreśla groteskowy charakter opowieści. W kontekście historii można stwierdzić, że książka w pewien sposób złagodziła okrucieństwa wojny oraz komunistycznego reżimu.

Nagrody i wyróżnienia

Matthias Nawrat, uznany autor, zdobył liczne nagrody i wyróżnienia w ciągu swojej kariery literackiej. Poniżej znajduje się lista jego osiągnięć:

• Nagroda Literacka MDR (2011),
• Srebrna Świnia Lit.Colognee (2012),
• Stypendium w Literarisches Colloquium Berlin (inne języki) (2012),
• Nagroda Literacka kantonu Berno (2012),
• Kelag-Preis w konkursie im. Ingeborg-Bachmann (2012),
• Stypendium Heinricha Heinego w Lüneburgu (2013),
• Nagroda literacka im. Adelberta von Chamisso (2013),
• Nominacja do Niemieckiej Nagrody Literackiej (Deutscher Buchpreis) za powieść „Unternehmer” (2014),
• Nagroda Literacka miasta Bremy (2016),
• Medal Alfreda Döblina Akademii Nauk i Literatury w Moguncji za powieść „Wszystkie śmierci dziadka Jurka” (2016),
• Nominacja do Nagrody Literackiej Europy Środkowej „Angelus” (2017),
• Europejska Nagroda Literacka (2020),
• Stypendium Funduszu Literatury Niemieckiej (2023),
• Nagroda Literacka im. Fontane miasta Neuruppin i Brandenburgii za tom poezji „Gebete für meine Vorfahren” (2023).

---

Oceń: Matthias Nawrat

---