Katedra Podwyższenia Krzyża Świętego w Opolu

---

Historia

Według lokalnej tradycji, pierwszy kościół w Opolu został zbudowany na zlecenie Bolesława I Chrobrego w 1005 roku. Najwcześniejsze znane informacje dotyczące tej świątyni pochodzą z 1223 roku, kiedy to biskup Wawrzyniec wspomniał o Reginaldzie, który był pierwszym proboszczem. Zgodnie z legendą, w 1024 roku biskup Klemens z Wrocławia przekazał relikwie Świętego Krzyża dla opolskiego kościoła. To wydarzenie było istotne, ponieważ przyczyniło się do dodania połowy krzyża z trójlistnymi zakończeniami ramion do herbu miasta. Kronika z końca XVII wieku odnosi się także do nie zachowanego dokumentu z 1102 roku, który może świadczyć o wczesnej historii świątyni. W początkach XIII wieku utworzono w Opolu kapitułę, a około 1227 roku powołano archidiakonat, wzmiankowany zdokumentowanych źródłach w 1230 roku.

W 1239 roku kolegiata została ustanowiona przez biskupa Tomasza I, a jej pierwszym prepozytem był Grzegorz. Zaledwie kilka lat później, w 1295 roku, przeniesiono parafię opolską z kościoła Najświętszej Maryi Panny i św. Wojciecha do nowego, murowanego kościoła bazylikowego z wieżą, który został ufundowany przez księcia Bolka I opolskiego. Poświęcenie tej kolegiaty miało miejsce 16 listopada 1295 roku.

Niestety, w 1415 roku, kościół uległ zniszczeniu w wyniku pożaru, w którym spaliło się wiele wartościowych przedmiotów, w tym 15 ołtarzy oraz niektóre gotyckie tryptyki – ocalał relikwiarz. Odbudowę świątyni opóźniały problemy finansowe. W 1444 roku wspomniana była nowa zakrystia, a w 1446 roku kapituła skarżyła się na straty przed synodem wrocławskim. W 1470 roku pozyskano fundusze na remont, a wtedy kościół zyskał późnogotycki halowy korpus, który zbudowano na fundamentach wcześniejszej konstrukcji.

Na przełomie XV i XVI wieku kościół wzbogacił się o nowe przybudówki, w tym kaplicę Trójcy Świętej, wzmiankowaną w 1518 roku, oraz kaplice św. Jadwigi i św. Anny. Ostateczne zakończenie odbudowy po pożarze z 1415 roku miało miejsce w 1520 roku, kiedy to kościół odzyskał także nową zakrystię. Kolejne prace remontowe notowane były w latach 1555 i 1557; możliwe jest, że wówczas zamieniono stare sklepienie na nowe w nawach bocznych.

W 1615 roku miasto znów dotknął pożar, wskutek którego zniszczeniu uległ dach, szczyt oraz jedna z wież. Większość wystroju wnętrza również zostało zniszczone, ocalał natomiast późnorenesansowy ołtarz Trójcy Świętej oraz kamienne epitafia. Kościół został odnowiony w 1617 roku, ale kolejne pożary w 1622 i 1647 roku doprowadziły do wymiany ołtarzy na barokowe. Dach odbudowano w 1652 roku, a w 1653 roku odnowiono sklepienia.

W drugiej połowie XVII wieku powstała nowa zakrystia, a w 1724 roku tradycyjny gontowy dach zastąpiono dachówkowym. Po sekularyzacji w 1810 roku przestała istnieć kolegiata ustanowiona wcześniej. W XIX wieku przeprowadzono dalsze remonty: w 1836 roku wzmacniano sklepienia, w 1837 roku odnawiano skarpy, a w 1882 roku wnętrza kościoła w stylu neogotyckim, co obejmowało nowe polichromie oraz witraże w prezbiterium.

W latach 1897–1902 kościół poddany został ponownym modyfikacjom, w tym zmieniono zewnętrzną elewację i zamurowano część okien. Dzięki tym zabiegom doszło do ujednolicenia przybudówek, a w latach 1899–1900 powstała nowa fasada z nadbudową wież, zaprojektowana przez architekta Józefa Cimbolleka. W międzyczasie wymieniono barokowe ołtarze na neogotyckie, poświęcone Świętej Rodzinie, Sercu Pana Jezusa, Niepokalanemu Sercu Maryi oraz św. Jadwidze.

15 sierpnia 1945 roku prymas Polski August Hlond ustanowił pierwszego administratora apostolskiego Śląska Opolskiego, którym był protonotariusz apostolski Bolesław Kominek. Ta decyzja podniosła rangę kościoła do prokatedry. W 1952 roku świętowano jubileusz 250-lecia sprowadzenia obrazu Matki Boskiej Opolskiej, a w uroczystościach uczestniczył również prymas Polski Stefan Wyszyński. W latach 1963–1966 podczas renowacji, której dokonano z inicjatywy prałata Antoniego Jokiela, kościół przeszedł znaczne zmiany, w tym obniżenie posadzki i rekonstrukcję bocznych kamiennych wejść.

W czasie celebrowania milenijnych rocznic, na uroczystości przybyli m.in. Stefan Wyszyński oraz abp Karol Wojtyła. W 1978 roku kościół odnowiono z zewnątrz, a w roku 1995 zorganizowano obchody 700-lecia świątyni. Wtedy to, z inicjatywy prałata Stefana Baldego, organy zostały rozbudowane oraz odrestaurowane. Powstały też spiżowe drzwi w głównym wejściu, ukazujące dzieje zbawienia oraz historię ziemi opolskiej.

W 1998 roku przeprowadzono ekshumację grobu księcia Jana II Dobrego, a rok po tym jego szczątki przeniesiono do nagrobka w Kaplicy Piastowskiej. Na początku XXI wieku nastąpiła renowacja obu wież. W trakcie tego procesu znaleziono w nich różne przedmioty, które świadczą o historii katedry, takie jak zdjęcia Opola z przełomu wieków oraz monety. Po zakończeniu prac wszystkie zebrane obiekty miały być przekazane do Wrocławia na dalszą archiwizację i konserwację.

Wygląd zewnętrzny

Katedra Podwyższenia Krzyża Świętego w Opolu, o niezwykle interesującej architekturze, charakteryzuje się stylem gotyckim oraz elementami neogotyckimi, które można dostrzec szczególnie w jej wieżach. Budowla została wzniesiona z cegły, a w niektórych starszych częściach murów znajdują się ślady wątków wendyjskich. Przykrywająca ją spadzista dachowa konstrukcja, która w 1978 roku otrzymała miedziane pokrycie, nadaje całości piękny wygląd. Kościół ma imponujące wymiary: długość 60,7 m, szerokość 26,5 m i wysokość 18 m, natomiast jego wieże wznoszą się na wysokość 73 m, zwieńczone odrestaurowanymi hełmami oraz krzyżami, które zostały poddane renowacji w latach 2007–2008.

Wejście na teren katedry prowadzi przez zabytkową bramę, na której szczycie znajduje się sceniczne przedstawienie ukrzyżowania Jezusa Chrystusa. Z prawej strony, na niższym stopniu, umieszczono rzeźbę Edmunda Bojanowskiego, założyciela Zgromadzenia Sióstr Służebniczek Najświętszej Maryi Panny Niepokalanie Poczętej, podczas gdy z lewej strony można zauważyć rzeźbę Alojzego Ligudy, ochrzczonego w tej świątyni. W otoczeniu bramy znajduje się również grób prałata Stefana Baldego, który przez wiele lat, od 1977 do 2003 roku, pełnił rolę proboszcza parafii aż do swojej śmierci.

W dniu 13 grudnia 2011 roku, z okazji 30. rocznicy wprowadzenia stanu wojennego, przed katedrą odsłonięto pomnik Jerzego Popiełuszki. Ten upamiętniający wydarzenia rzeźba została ufundowana przez Zarząd Regionu NSZZ „Solidarność” Śląska Opolskiego. W pomniku umieszczona jest szkatułka z relikwiami II stopnia z szat księdza Popiełuszki, co nadaje temu miejscu szczególnego znaczenia.

Do wnętrza kościoła można wejść na dwa sposoby: przez główne wejście oraz przez kruchtę południową. Drzwi główne, wykonane ze spiżu, zostały zaprojektowane przez Adolfa Panitza i zainstalowane w 1997 roku w związku z obchodami tysięcznej rocznicy śmierci św. Wojciecha oraz 700-leciem parafii. Na drzwiach artystycznie ukazane są wydarzenia z historii miasta oraz kościoła, a także postacie świętych, wśród których znajdują się: Matka Boska Opolska, św. Anna, Piotr Apostoł, Paweł z Tarsu, Jadwiga Śląska, Jacek Odrowąż, Czesław Odrowąż, bł. Bronisława, Barbara z Nikomedii, św. Florian, Maksymilian Maria Kolbe, Edyta Stein, książę Jan II Dobry, Franciszek Jop oraz Jan Paweł II.

Górna część bramy ukazuje dzieło stworzenia, natomiast nad wejściem do kruchty południowej umieszczono tympanon, również zaprojektowany przez Adolfa Panitza, na którym ukazane są m.in.: Maryja z Dzieciątkiem oraz Jan Paweł II.

Wnętrze i wyposażenie katedry

Wnętrze katedry

Katedra w Opolu, będąca imponującym dziełem barokowej architektury, składa się z trzech naw: majestatycznej nawy głównej i dwóch naw bocznych, które są uzupełnione półkolistym prezbiterium oraz dwiema bocznymi absydami. We wnętrzu prezbiterium znajdują się trzy starannie wykonane późnobarokowe ołtarze. Ołtarz główny, datowany na 1773 rok, został przypisany włoskim rzemieślnikom, podczas gdy centralna scena ukrzyżowania została stworzona znacznie później, w 1885 roku, w Monachium.

Obok tabernakulum można podziwiać figury aniołów, a na jego szczycie widnieje rzeźba Baranka Paschalnego. W górnej części ołtarza znajduje się niezwykle ekspresyjna scena ukrzyżowania Jezusa, któremu towarzyszą Maryja, św. Jan oraz klęcząca Maria Magdalena. Na konsolach obu stron ołtarza spoczywają rzeźby Apostołów: św. Piotra, trzymającego klucz, oraz św. Pawła z Tarsusu, obejmującego księgę. Na samym szczycie ukazano Trójcę Świętą otoczoną aniołami, co dopełnia harmonię kompozycji. Uzupełnieniem ołtarza głównego są dwa stiukowe ołtarze boczne poświęcone św. Józefowi i św. Urbanowi.

W jednej z bocznych absyd znajduje się barokowy ołtarz Trójcy Świętej, datowany na 1652 rok, uznawany za najstarszy w tej katedrze. Ma aż pięć metrów wysokości i został wykonany z polichromowanego drewna, które zachwyca bogactwem złocenia. Ołtarz ten pierwotnie znajdował się w kaplicy Piastowskiej, ale po pożarze, który zagrażał jego istnieniu, został przeniesiony do kaplicy św. Jadwigi, gdzie znajduje się i dziś, od 1964 roku.

W centralnej części ołtarza można zobaczyć obraz przedstawiający Boga Ojca oraz Syna Bożego, któremu towarzyszy Duch Święty w postaci gołębicy. Nad nim widnieje wizerunek św. Judy Tadeusza. Po lewej stronie znajdują się dwa epitafia. Pierwsze, poświęcone Małgorzacie Schreiber, pochodzi z 1627 roku, ukazuje Jezusa i inskrypcję: „Jest to pomnik miłości małżeńskiej, który wystawił opolski Patrycjusz i Obywatel Grzegorz”. Drugie z nich oddaje hołd ks. Janowi z Półwsi, kustoszowi kolegiaty, pochowanemu w podziemiach kościoła, z napisem: „Tu spoczywa Jan, Pan dziedziczny Półwsi, kustosz tej świątyni. Módlcie się za niego i za jego ojca Mikołaja 1557 r.”

Pomiędzy ołtarzem a kaplicą św. Jadwigi znajdują się dwa epitafia. Epitafium Wacława Czibulki z XVI wieku to nagrobna płyta, z której zachowała się tylko część napisu: „Szlachetny Pan Wacław (…) ibulka z (…) ultowicz dziedzic”. Natomiast epitafium Jerzego Skopka z 1630 roku upamiętnia rodziców księdza, Baltazara oraz Helenę. W drugiej z absyd znajduje się ołtarz z obrazem Matki Boskiej Opolskiej, który został przetransportowany z Piekar Śląskich na przełomie XVII i XVIII wieku i ukoronowany w 1983 roku przez papieża Jana Pawła II.

Po obu stronach obrazu umieszczono anioły, a na szczycie jest przedstawiony Bóg Ojciec w towarzystwie aniołów. Ołtarz ten otaczają gabloty z darami wotywnymi, które zostały złożone w podzięce za wysłuchanie modlitw. Na lewo od ołtarza widnieje epitafium biskupa Franciszka Jopa, pierwszego ordynariusza opolskiego, które przedstawia jego portret rzeźbiarski stworzony przez opolskiego artystę, A. Panitza.

W południowym fragmencie katedry zbudowano Kaplicę Piastowską na przełomie XV i XVI wieku. W jej centralnej części znajduje się nagrobek Jana Dobrego, ostatniego z opolskiej linii Piastów, który finansował budowę dawnej kolegiaty św. Krzyża, dzisiejszej katedry. Zmarły w 1532 roku, został pochowany w kościele, w nawie głównej, a w II połowie XVI wieku ku jego czci wzniesiono marmurowy sarkofag. W 1998 roku dokonano ekshumacji jego szczątków, które przeniesiono do obecnego miejsca spoczynku, gdzie nagrobek przedstawia zmarłego Jana Dobrego.

U stóp nagrobka znajduje się herb Piastów Opolskich z orłem z rozpostartymi skrzydłami, a powyżej umieszczono epitafium w stylu renesansowym w czerwonym marmurze, przedstawiające herb opolski z hełmem, z labrami otaczającymi tarczę. Napis w łacinie głosi: „27 marca 1532 roku zmarł wielmożny i sławny książę Jan, ostatni książę śląski w Opolu, Głogówku i Raciborzu wielce pobożny i szczodrobliwy wobec Boga i ludzi. Amen”. Po obu stronach epitafium umieszczono flagi Polski i Opola.

Naprzeciw nagrobka Jana Dobrego, w późnogotyckim tryptyku z 1519 roku, sprowadzonym z Kostowa w 1965 roku, znajduje się centralna scena z figurami Matki Boskiej z Dzieciątkiem oraz św. Barbary i św. Katarzyny. Wizerunki św. Jana Chrzciciela i św. Jana Ewangelisty zajmują awers skrzydeł, natomiast rewers stanowi portret św. Piotra i św. Pawła. Po lewej stronie umieszczono epitafium ks. dz. Jerzego Stefecjusza, pochowanego w podziemiach świątyni, a w Kaplicy Piastowskiej można znaleźć także popiersie Jana Pawła II, wykonane przez holenderskiego artystę, Gustina Kesera.

Na ścianie zachodniej kaplicy umieszczona została tablica upamiętniająca powstańców śląskich, głosząca: „W 75. rocznicę III Powstania Śląskiego 1921, żołnierze Armii Krajowej i społeczeństwo Opolszczyzny – 1996. W hołdzie ludowi śląskiemu za zachowanie mowy, wiary i przywiązania do polskiej macierzy”. Tablicę wieńczy orzeł w koronie, a w pobliżu nagrobka Jana Dobrego umieszczono również tablicę poświęconą Tadeuszowi Podkówce, w której czytamy: „(…) wybitny leśnik, naukowiec i wynalazca, niestrudzony orędownik sprawy katyńskiej (…)”, a także urny pamięci ofiar zbrodni katyńskiej z prośbą do Maryi o wspomożenie w modlitwie. Na ścianie południowej znajduje się tablica dziękczynna związku NSZZ „Solidarność” z 2010 roku, a na północnej ścianie można zobaczyć genealogiczne drzewo Piastów opolskich. Całość kompozycji uzupełniają kolorowe witraże, które przedstawiają zabytki Opola, takie jak katedra, Ratusz i Wieżę Piastowską.

W części katedry naprzeciw Kaplicy Piastowskiej usytuowana jest Kaplica św. Jadwigi, w której znajduje się ołtarz przeniesiony w 1966 roku z nawy głównej. Na ołtarzu umieszczone są trzy figury: św. Jadwiga (w centrum), bł. Czesław (po prawej) oraz św. Jacek (po lewej). Uzupełnieniem jest Obraz Miłosiernego Jezusa, z którego serca wypływa krew i woda, a także wizerunek św. Faustyny Kowalskiej. W centralnej części kaplicy stoi chrzcielnica z 1850 roku, która przedstawia scenę chrztu Jezusa w Jordanie. Powyżej, witraże zaprojektowane przez Zawadzkiego z 1963 roku dodają wyjątkowego charakteru całej przestrzeni.

Kolejna kaplica, to Kaplica św. Anny, która znajduje się w północnym rejonie kościoła. Znajduje się tu ołtarz z obrazem św. Anny i Jezusa Chrystusa, autorstwa Franciszka Backera. U wejścia do kaplicy znajduje się epitafium Doroty Jędrzyczki z małżeństwem klęczącym pod Krzyżem. Napis głosi: „Pomnik ten postawił szanowny i zasłużony Joachim Jędrzyczka, obywatel i patrycjusz Opola, swej pobożnej i uczciwej małżonce Dorocie, pochodzącej ze szlachetnego rodu Zubrzyckich, na dowód wdzięczności. Zmarła pobożnie w grudniu roku 1574 w prawdziwej wierze i po wezwaniu Syna Bożego”.

W zachodniej części katedry, w jej wnęce, znajduje się zabytkowa, gotycka chrzcielnica z XIV wieku, uznawana za najstarszy zabytek w świątyni, wykonana z piaskowca i wapienia. Na początku lat 50. XIX wieku zakopano ją w pobliżu probostwa, a odkryto przypadkowo w latach 60. XX wieku. Za chrzcielnicą leży witraż, który przedstawia św. Karola Boromeusza oraz św. Teodora. Katedra wyróżnia się także obecnością dwóch ambon. Starsza z nich jest w stylu renesansowym i znajduje się bliżej ołtarza, skąd została sprowadzona z Głuchołaz. Druga ambona, usytuowana bliżej centrum kościoła, została zaprojektowana w stylu klasycystycznym przez Jana Echtera w 1805 roku. W trakcie renowacji, artysta St. Szmuc stworzył w nowo nałożonych tynkach za pomocą techniki sgraffitowej sceny religijne, ilustrujące odnalezienie Krzyża Świętego oraz jego autentyczność, a także przywrócenie do zdrowia chorego uzdrowionego poprzez dotknięcie Krzyżem.

Organy

Historia

Obecne organy katedralne w Opolu powstały w roku 1898 dzięki firmie Schlag & Söhne ze Świdnicy, która skonstruowała 2-manuałowy, 34 głosowy instrument o trakturze pneumatycznej. Zachowały się prospekt oraz szafa organowa. Stół gry był wkomponowany w cokół szafy organowej, a obecnie zastąpiony jest drzwiami, przez które można wejść do wnętrza instrumentu. W 1941 roku, z inicjatywy ówczesnego proboszcza, ks. prałata Józefa Kubisa, firma Rieger z Karniowa przeprowadziła gruntowną modernizację, powiększając liczbę głosów do 59. W późniejszym okresie koło organów zadbał następny proboszcz, ks. prałat Stefan Bald, przeprowadzając restaurację instrumentu oraz dodając 3 głosy trąbkowe, które zasilane są oddzielną dmuchawą, a znajdują się w lewej bocznej nawie (patrząc od ołtarza).

Oprócz tego, dokonano mniejszych zmian w dyspozycji III manuału, nadając mu bardziej uniwersalny charakter brzmieniowy. Organy Katedry Opolskiej zostały wpisane do międzynarodowego rejestru instrumentów o wyjątkowych walorach brzmieniowych.

Dyspozycja

Manuał I	Manuał II	Manuał III	Pedał
1. Prinzipal 16′	1. Bordun 16′	1. Quintadena 16′	1. Contrabass 16′
2. Prinzipal 8′	2. Harfenprinzipal 8′	2. Italienischprinzipal 8′	2. Prinzipalbass 16′
3. Hohlflöt 8′	3. Portunalflöt 8′	3. Holzflöt 8′	3. Subbass 16′
4. Gemshorn 8′	4. Rohrflöt 8′	4. Lieblich gedackt 8′	4. Zartbass 16′ ****
5. Doppelgedackt 8′	5. Quintadena 8′	5. Gamba 8′	5. Quintbass 10 2/3′
6. Octav 4′	6. Salicet 8′	6. Voix celeste 8′	6. Octavbass 8′
7. Offenflöt 4′	7. Italienischprinzipal 4′	7. Coppelflöt 4’**	7. Cello 8′
8. Quinthorn 2 2/3′	8. Traversflöt 4′	8. Prinzipal 4′	8. Choralbass 4′
9. Superoctav 2′	9. Quintflöt 2 2/3′	9. Flautino 2’**	9. Nachthorn 2′
10. Rauschpfeife 2x	10. Waldflöt 2′	10. Quinte 1 1/3’**	10. Mixtur 4x
11. Cornett 3-5x	11. Terz 1 3/5′	11. Sifflöt 1′	11. Bombard 32’***
12. Gross Mixtur 8x	12. Mixtur 4-5x	12. Acuta 4x	12. Posaune 16′
13. Klein Mixtur 5-6x	13. Zimbel 3x	13. Sordun 16′	13. Trompet 8′
14. Trompet 8′	14. Krummhorn 8′	14. Tuba mirabilis 8′	14. Schalmei 4′
15. Clairon 4′	15. Regal 4′	15. Oboe 8′	_
16. Spanische Trompet 16’*	_	_	_
17. Spanische Trompet 8’*	_	_	_
18. Spanische Trompet 4’*	_	_

Dzwony

Początkowo, biskup Franciszek Jop starał się odnaleźć i sprowadzić do Opola historyczne dzwony, które zostały skradzione podczas wojny. Po wielokrotnych, nieudanych poszukiwaniach, w 1960 roku podjęto decyzję o zakupie nowego kompletu dzwonów. Niestety, nie przywrócono tradycji nadawania imienia Św. Wojciecha największemu dzwonowi, patronowi Opola. Najmniejszy dzwon to jedyny i najstarszy element zachowanego zestawu. Największy dzwon, Urban, to jeden z najokazalszych dzwonów w Województwie Opolskim.

	Imię	Waga	Ton uderzeniowy	Rok odlania	Odlewnia
Najmniejszy dzwon	Św. Krzyż	około 150 kg	e”	1817	Glockengießerei Krieger, Wrocław
Mały dzwon	Św. Juda Tadeusz	około 650 kg	gis’	1961	Odlewnia Dzwonów Eugeniusz Felczyński, Przemyśl
Średni dzwon	Św. Jacek	około 900 kg	fis’	1961	Odlewnia Dzwonów Eugeniusz Felczyński, Przemyśl
Duży dzwon	Matka Boża Opolska	około 1600 kg	e’	1961	Odlewnia Dzwonów Eugeniusz Felczyński, Przemyśl
Największy dzwon	Św. Urban Papież	około 3800 kg	c’	1961	Odlewnia Dzwonów Eugeniusz Felczyński, Przemyśl

Matka Boska Opolska

W jednym z bocznych ołtarzy katedry można zobaczyć niezwykły obraz Matki Boskiej Opolskiej. Dzieło to zostało stworzone na lipowej desce przez artystę, którego tożsamość pozostaje nieznana, w okresie między latami 1480 a 1500. Na obrazie Maryja trzyma na lewym ramieniu Dzieciątko Jezus, a w prawej dłoni unosi jabłko. Jej głowa jest lekko pochylona w stronę syna, który, patrząc na matkę, podnosi prawą rękę w geście błogosławieństwa, podczas gdy lewą trzyma Pismo Święte.

(…) zda się jakoby ta Matka przedziwna oczyma Swymi na każdego patrzy, a choćby i tysiące było przytomnych, każdy z nich sądzi, że Matka Jezusa na niego samego Swym macierzyńskim okiem spogląda.

Obraz ma swoje korzenie w Piekarach Śląskich. W roku 1680 został przetransportowany do Pragi, gdzie wybuchła zaraza. Po powrocie do Piekar Śląskich, z obaw przed najazdem tureckim, jezuici przenieśli go do Opola. W Piekarach Śląskich pozostała jedynie kopia. Po zakończeniu zagrożenia, Madonna powróciła do świątyni w Piekarach, lecz w 1702 roku ponownie znalazła się w Opolu, ze względu na wybuch III wojny północnej.

W 1813 roku wizerunek Maryi został umieszczony w opolskim kościele pod wezwaniem Świętego Krzyża, gdzie znajduje się do dnia dzisiejszego. W ciągu kolejnych lat kult obrazu wciąż się rozwijał. Niezapomnianym wydarzeniem było 21 czerwca 1983 roku, kiedy to papież Jan Paweł II udekorował dzieło srebrno-złotą koroną na Górze Świętej Anny, kilkadziesiąt kilometrów na południowy wschód od Opola.

---

Oceń: Katedra Podwyższenia Krzyża Świętego w Opolu

---