Centrum Dokumentacyjno-Wystawiennicze Niemców w Polsce

---

Historia

Podstawą powstania Centrum Dokumentacyjno-Wystawienniczego Niemców w Polsce jest zapis zawarty we Wspólnym Oświadczeniu Polsko-Niemieckiego Okrągłego Stołu z 2011 roku. Oświadczenie to podkreśla znaczenie wsparcia dla muzealnej prezentacji historii mniejszości niemieckiej w Polsce. Inicjatywa utworzenia tej instytucji kultury w województwie opolskim znalazła swoje miejsce w umowie koalicyjnej podpisanej w 2018 roku przez Koalicję Obywatelską, Mniejszość Niemiecką oraz Polskie Stronnictwo Ludowe.

Aby zrealizować ten zamysł, przy ulicy Szpitalnej 11 w Opolu zaadaptowano budynek, który został zakupiony w 2019 roku dzięki funduszom Związku Niemieckich Stowarzyszeń Społeczno-Kulturalnych w Polsce. W kolejnym roku remont oraz przebudowę budynku finansowało niemieckie Ministerstwo Spraw Wewnętrznych, Budownictwa i Ojczyzny, na podstawie uchwały Komisji budżetowej przyznającej dodatkowe środki na wsparcie kultury, zgodnie z Federalną Ustawą o Wypędzonych i Uchodźcach.

Rzeczywiste prace dotyczące uruchomienia Centrum w Opolu rozpoczęły się w momencie, gdy 23 czerwca 2020 roku został podpisany list intencyjny. Pod dokumentem tym podpis złożyli Andrzej Buła, Marszałek Województwa Opolskiego oraz Zbigniew Kubalańca, Wicemarszałek Województwa Opolskiego, a także przedstawiciele Związku Niemieckich Stowarzyszeń Społeczno-Kulturalnych w Polsce, w tym przewodniczący Bernard Gaida i Rafał Bartek, wiceprzewodniczący Zarządu Związku.

Dostrzegając potencjał i korzyści płynące z promowania, zachowania i rozwoju wielokulturowości oraz wspierania działań pro mniejszościowych Sygnatariusze niniejszego Listu oświadczają, że podejmują się współpracy na rzecz utworzenia i prowadzenia w Opolu Centrum Dokumentacyjno-Wystawienniczego Niemców w Polsce.

W wyniku uchwały o zmianie statutu Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej im. E. Smołki w Opolu, podjętej przez Sejmik Województwa Opolskiego 22 grudnia 2020 roku, Centrum zyskało status jednego z oddziałów Biblioteki. Dzięki temu dokumentowi uzyskało formalne wsparcie strukturalne, co znacznie ułatwiło jego rozwój.

13 maja 2021 roku, w obecności Andrzeja Buły, Marszałka Województwa Opolskiego, oraz Bernarda Gaidy i Rafała Bartka, przedstawicieli Związku Niemieckich Stowarzyszeń Społeczno-Kulturalnych, doszło do podpisania porozumienia dotyczącego wspólnego uruchomienia i prowadzenia Centrum w Opolu. Potwierdziło to realizację założeń zawartych w liście intencyjnym, który został podpisany rok wcześniej. Podpisanie tegoż porozumienia wzmocniło także zadania Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej, która zyskała nowe obowiązki w zakresie pełnienia funkcji centrum informacji.

Uroczyste otwarcie Centrum Dokumentacyjno-Wystawienniczego Niemców w Polsce miało miejsce 11 września 2022 roku. W wydarzeniu wzięli udział m.in. Andrzej Buła, Marszałek Województwa Opolskiego, Rafał Bartek, Przewodniczący Związku Niemieckich Stowarzyszeń Społeczno-Kulturalnych, a także Natalie Pawlik, Pełnomocnik rządu federalnego ds. wysiedleńców i mniejszości narodowych oraz dr Thomas Bagger, Ambasador RFN w Polsce. Otwarcie Centrum miało miejsce z pełnym dostępem dla zwiedzających od listopada 2022 roku.

Zadania

Centrum Dokumentacyjno-Wystawiennicze Niemców w Polsce zostało utworzone z myślą o wsparciu działań związanych z muzealną prezentacją oraz archiwizacją dokumentów, które dotyczą mniejszości niemieckiej w kraju. Jego zadania obejmują nie tylko zachowanie dziedzictwa, ale również dbanie o właściwe ukazywanie historii tej grupy społecznej.

Warto podkreślić, że to Centrum spełnia rolę muzeum, które jest punktami odniesienia dla badań i odkryć, a także ośrodka historyczno-kulturalnego. Organizowane tam wydarzenia przyciągają nie tylko osoby zainteresowane historią, ale również tych, którzy pragną poszerzyć swoją wiedzę w zakresie kultury niemieckiej w Polsce.

Centrum ma również na celu promowanie edukacji pozaszkolnej poprzez organizację różnorodnych warsztatów i spotkań. Miejsce to jest idealne do integracji społeczności, stając się przestrzenią, w której można wymieniać doświadczenia oraz pomysły.

Dokumentacja i zbiory

Obiekt położony przy ulicy Szpitalnej 11 w Opolu oferuje różnorodne możliwości, które sprzyjają nie tylko prezentacji ekspozycji stałej, ale również organizacji wystaw czasowych. W przestrzeniach Centrum można z powodzeniem przeprowadzać spotkania, seminaria oraz warsztaty.

Ważnym zadaniem placówki jest dokumentowanie działalności mniejszości niemieckiej. Centrum realizuje to poprzez gromadzenie istotnych materiałów, w tym prasy mniejszościowej oraz artykułów dotyczących mniejszości niemieckiej, odpowiednich akt oraz dokumentów. Dodatkowo, zbiera także zdjęcia, co stanowi ważny element archiwizacji.

Wsparcie tej działalności przejawia się w prowadzeniu ewidencji zasobów, które są dostępne w różnych innych instytucjach, co znacząco wzbogaca bogatą ofertę dokumentacyjną znajdującą się w Centrum.

Wystawa

Nowoczesne podejście do ekspozycji umożliwia zwiedzającym przeżycie niezapomnianej podróży przez historię oraz współczesność Niemców w Polsce. Ta wyjątkowa wystawa łączy w sobie elementy scenografii oraz multimediów, wzbogacając doświadczenie o autentyczne detale, które zostały uzupełnione replikami i reprodukcjami.

Wystawa angażuje zwiedzających poprzez żywą scenografię, nagrania audio, video oraz projekcje. Te wszystkie elementy wprowadzają odwiedzających w kulisy historyczne, oddziałując na wszystkie zmysły i dając możliwość głębokiego kontaktu z historią oraz codziennością niemieckiej społeczności w Polsce. Ponadto, ekspozycja została przystosowana do potrzeb osób z ograniczeniami ruchu.

Przygotowane materiały są dostępne w dwujęzycznej wersji – zarówno po polsku, jak i niemiecku. Wystawa stała składa się z sześciu modułów, które szczegółowo przedstawiają:

• Od średniowiecza do 1918 roku,
• W okresie międzywojennym,
• II wojna światowa,
• Pod znakiem końca wojny,
• Od 1945 do lat przełomu,
• Niemcy w Polsce dziś.

Oprócz stałej wystawy, Centrum organizuje także wystawy czasowe, które podejmują ważne tematy związane z historią, wybitnymi postaciami, sztuką oraz literaturą mniejszości etnicznych i społecznych w Polsce i Europie.

Edukacja i kultura

Na podstawie wystawy stałej oraz wystaw czasowych, przygotowywana jest bogata oferta edukacyjna oraz kulturalna, dedykowana przedszkolom, szkołom, studentom oraz rodzinom.

---

Oceń: Centrum Dokumentacyjno-Wystawiennicze Niemców w Polsce

---