Hans Niekrawietz

---

Życiorys

Hans Niekrawietz przyszedł na świat na obrzeżach Opola, w rejonie zwanym Zaodrze (Odervorstadt). Był synem rolnika Franza Niekrawca oraz Hedwigi Makiolczyk. Jego rodzina wyznawała wiarę rzymskokatolicką i należała do parafii Podwyższenia Krzyża Świętego w Opolu, w której to 16 lutego 1896 roku miał miejsce jego chrzest. Jego ojciec prowadził stosunkowo spore jak na ówczesne czasy gospodarstwo rolne w pobliżu Odry, a Hans miał również brata Józefa. W późniejszych latach ożenił się z Melittą Niekrawietz, z którą doczekał się córki Reginy, urodzonej w 1942 roku.

Po ukończeniu szkoły powszechnej Hans kontynuował naukę w szkole handlowej, jednak nie udało mu się ukończyć edukacji w zakresie kupiectwa w składzie żelaza. Od roku 1930 całkowicie poświęcił się twórczości literackiej. Pełnił funkcję archiwisty w Opolu, a od 1941 do 1945 roku był lektorem w Schlesien-Verlag we Wrocławiu.

Niekrawietz brał udział w I wojnie światowej, walcząc na froncie francuskim, gdzie odniósł rany. Z kolei w czasie II wojny światowej nie wziął czynnego udziału w walkach z powodu problemów zdrowotnych. W okresie od 1942 do 1945 roku mieszkał ze swoją rodziną w Obernigk, blisko obecnych Obornik Śląskich.

Po zakończeniu wojny Hans Niekrawietz został przesiedlony do Hof an der Saale w północnej Bawarii, a na początku 1951/52 osiedlił się w tzw. śląskim osiedlu twórczym („Schlesische Künstlersiedlung”) w Atzenberg, w powiecie Wangen/Allgäu w Niemczech. Tam przyjął rolę wolnego pisarza, nie mając stałego zatrudnienia.

Na koniec 1968 roku Hans doznał udaru mózgu, co doprowadziło do problemów z mówieniem. Musiał ponownie uczyć się mówić, czytać i pisać. Zmarł w wieku 87 lat w swoim domu w Wangen, a jego ostatnie miejsce spoczynku znajduje się na cmentarzu St. Wolfgang-Friedhof w Wangen.

Twórczość literacka

Twórczość Hansa Niekrawca jest złożona i wieloaspektowa, z dominującymi wątkami człowieczeństwa oraz humanitaryzmu. Z drugiej strony, silnie podkreśla związek z jego rdzenną górnośląską ojczyzną oraz rzeką Odrą.

Na początku kariery literackiej, Niekrawiec miał ważnego mecenasa w osobie Karla Schodroka, który od 1930 roku pełnił funkcję dyrektora szkoły oraz radnego w Opolu. Wydawca czasopisma „Der Oberschlesier”, Schodrok stał się platformą dla twórczości Niekrawca, gdzie opublikował on swój debiutancki tomik wierszy zatytułowany „Strophen von heut’” (Strofy dnia dzisiejszego), wydany w Opolu w 1932 roku.

Wszystkim znana jest jego druga książka „Kantate OS”, w której autor zachwycał się życiem oraz pracą górników śląskich. Wiersze Niekrawca koncentrowały się na Górnym Śląsku jako jego małej ojczyźnie oraz na rzece Odrze, jednak nie zyskały one uznania wśród ówczesnych niemieckich twórców literackich.

Dzieła do roku 1945

• „Strophen von heut’” (Strofy dnia dzisiejszego) – Opole 1932,
• „Kantate OS” (Kantata Górnośląska) – Opole 1935,
• „Bauern- und Bergmannsgesänge” (Pieśni chłopskie i górnicze) – Opole 1936,
• „Die Oderlieder” (Pieśni znad Odry) – 1936,
• „Im Wandel des Jahres” (W zmienności roku) – 1937,
• „Unter Schlesiens Himmel” (Pod Śląska niebem) – Wrocław 1942,
• „Das magische Land” – Gedichte und Erzählungen um OS (Magiczny kraj – Z Dziejów Górnego Śląska) – 1943.

Dzieła z okresu po 1945 roku

• „Wo ist der Mensch?” (Gdzie jest człowiek?) – Metzingen 1949,
• „Östliche Melodie” (Wschodnia melodia) – München 1957,
• „Der goldene Schlüssel” – Oppelner Geschichten und Gedichte (Złoty klucz – Opowieści i wiersze opolskie) – Wuppertal 1958,
• „An den Ufern der Oder” (Nad brzegami Odry) – 1976, Heidenheim,
• „Wie weit die Wege sind” (Jak dalekie są drogi) – 1976, Heidenheim.

„Der Wind weht von der Oder” (Wiatr od Odry) to jedyna opublikowana powieść Hansa Niekrawca z 1961 roku, która nawiązuje do jego własnej biografii. Fabuła rozgrywa się w dzieciństwie bohatera o imieniu Joa i rozciąga się aż do roku 1914, na początku I wojny światowej. Powieść odmalowuje życie rodzinne Joa w gospodarstwie rolnym w pobliskim Odervorstadt, obecnie znanym jako Zaodrze, oraz ukazuje Górny Śląsk przed wybuchem wojny, jego tradycje, wierzenia oraz przesądy. Polskie tłumaczenie tej powieści „Wiatr od Odry” ujrzało światło dzienne dopiero w 2001 roku, dzięki Konserwatorium im. Josepha von Eichendorffa w Opolu.

Warto również wspomnieć o nieukończonej powieści Niekrawca zatytułowanej „Der Vorhang fiel” (Kurtyna opadła), która pozostaje nieodkryta w kontekście jego literackich osiągnięć.

Nagrody literackie

Hans Niekrawietz jest autorem, który zdobył uznanie w świecie literatury, a jego osiągnięcia zostały docenione poprzez liczne nagrody. Poniżej przedstawiamy kluczowe wyróżnienia, które uzyskał w ciągu swojej kariery:

• 1937 – Schlesischer Literaturpreis (Śląska nagroda literacka),
• 1938 – Ehrenplakette der Stadt Oppeln (Odznaka honorowa miasta Opola),
• 1964 – Oberschlesischer Kulturpreis des Landes Nordrhein-Westfalen (Górnośląska Nagroda Kulturalna Nadrenii Północnej Westfalii),
• 1965 – Eichendorff-Literatur-Preis des Wangener Kreises (Nagroda literacka im. Eichendorffa),
• 1968 – Hauptpreis des Oberschlesischen Kulturkreises (Nagroda główna Górnośląskiego Kręgu Kulturalnego).

---

Oceń: Hans Niekrawietz

---