Hans-Adolf von Moltke był niemieckim dyplomatą, którego życie i kariera miały istotny wpływ na politykę międzynarodową w XX wieku. Urodził się 29 listopada 1884 roku w Opolu, a jego działalność dyplomatyczna rozciągała się na wiele kluczowych lat przed i w czasie II wojny światowej.
W latach 1931-1939 pełnił zaszczytną rolę ambasadora Niemiec w Polsce, gdzie jego decyzje i działania miały znaczący wpływ na stosunki niemiecko-polskie. W późniejszych latach, w 1943 roku, został ambasadwy w Hiszpanii, co świadczy o zaufaniu i prestiżu, jakim cieszył się w kręgach dyplomatycznych.
Jego działalność jako dyplomata miała miejsce w trudnych czasach, co czyni go postacią wartą szczegółowego zbadania i analizy.
Życiorys
Hans-Adolf von Moltke, jedyny syn Friedricha von Moltke (1852-1927) oraz Julie z d. Zuckschwerdt (1852-1943), miał bogate pochodzenie. Jego ojciec pełnił liczne obowiązki administracyjne, m.in. był nadprezydentem Prus Wschodnich i ministrem spraw wewnętrznych, a także wykazywał bliskie związki z Helmuth Johannem Ludwigiem von Moltke. Rodzina, w której się wychował, identyfikowała się z ewangelickim wyznaniem.
W 1903 roku ukończył Królewskie Gimnazjum Wiktorii w Poczdamie, a następnie kontynuował naukę na wydziałach prawa w Berlinie, Heidelbergu i Królewcu. W 1906 roku zdał pierwszy egzamin państwowy. Po rocznej służbie w 1 Pułku Kirasjerów im. Wielkiego Księcia Elektora, rozpoczął aplikację urzędniczą, a w 1912 roku przyjął pruski egzamin państwowy, który uprawniał go do pracy w administracji.
W styczniu 1913 roku von Moltke zaaplikował do służby dyplomatycznej, a w grudniu tego samego roku został skierowany na praktykę do poselstwa w Atenach. Szybko przeniesiono go do Konstantynopola, gdzie zastał go wybuch I wojny światowej. Podczas konfliktu służył w Saksońskim Pułku Ciężkiej Kawalerii oraz w 8. Dywizji Kawalerii, uczestnicząc w walkach z rosyjskimi siłami w Prusach Wschodnich, co zaowocowało odznaczeniem go Krzyżem Żelaznym II klasy.
Od lutego 1915 do listopada 1918 roku, von Moltke pracował w Wydziale Politycznym Generalnego Gubernatorstwa Belgijskiego, a na początku 1919 roku objął stanowisko zastępcy chargé d’affaires przy rządzie Wirtembergii. W latach 1920-1922 był zaangażowany w kontaktowanie się z Międzysojuszniczą Komisją Rządzącą i Plebiscytową w Górnym Śląsku, co miało kluczowe znaczenie dla polityki niemieckiej w regionie.
Po kilku latach pracy w telnagłównym Urzędzie Spraw Zagranicznych, obejmując kierownictwo sekcji Bliskiego Wschodu, von Moltke koncentrował się na kwestiach mniejszości niemieckiej w Polsce, organizując jej wsparcie i uczestnicząc w rozmowach związkowych między Niemcami a ZSRR. W lutym 1931 roku von Moltke został posłem Niemiec w Warszawie, gdzie aktywnie działał na rzecz normalizacji stosunków polsko-niemieckich poprzez poprawę relacji gospodarczych.
Mimo to, *pozostał zwolennikiem rewizji wschodnich granic Niemiec* i kontynuował wsparcie dla mniejszości niemieckiej. Stosunkowo dość neutralnie podchodził do nazizmu i w 1937 roku dołączył do NSDAP, wierząc w możliwość politycznego rozwiązania kwestii granic.
Pomimo bliskich relacji z nazistami, jego wpływ na politykę wobec Polski był ograniczony, ponieważ najważniejsze decyzje podejmował Adolf Hitler. W sierpniu 1939 roku von Moltke opuścił Warszawę z zakazem kontaktu z polskimi dyplomatami. Wkrótce po tym, w swoich notatkach wskazywał na ideę powołania polskiego państwa kadłubowego z proniemieckim rządem, wysuwając na premiera Kazimierza Sosnkowskiego.
Wprowadzenie w sekwencję wydarzeń prowadzących do wybuchu II wojny światowej było ze strony von Moltke wybitnie złożone. W grudniu 1939 roku zajmował się dokumentowaniem genezy wojny z perspektywy niemieckiej, oraz w latach 1941-1942 próbował usprawnić relacje z Polakami w ramach działań okupacyjnych, mimo że jego zamiary nie zawsze znajdowały potwierdzenie w rzeczywistości.
Na końcu swojej kariery, jako ambasador w Hiszpanii, von Moltke próbował nawiązać dialog z politykami polskimi, jednak nie udało mu się to. Zmarł 22 marca 1943 roku na skutek komplikacji po operacji wyrostka robaczkowego, a jego grób znajduje się na cmentarzu w Markt Bohrau (obecnie Borów).
Poglądy
Hans-Adolf von Moltke reprezentował rewizjonistyczne podejście polityczne, które w kontekście geopolitycznym podkreślało potrzebę odzyskania terenów, jakie Niemcy utraciły na rzecz Polski po zakończeniu I wojny światowej. Jego poglądy były osadzone w głębokim przekonaniu o konieczności przywrócenia tych obszarów, co wskazuje na jego zainteresowanie kwestiami terytorialnymi.
Moltke uznawał, że polityczne uzasadnienie dla podporządkowania Polski powinno opierać się na metodach kulturowych, a nie militarnych. Mimo swojego stanowiska sugerującego ekspansję, nie zaprzeczał Polsce prawa do samodzielności i istnienia jako niezależnego państwa. Jego poglądy ujawniają złożoność myślenia o polskim suwerenności w kontekście kulturowych i politycznych wpływów.
Warto także zwrócić uwagę, że przejawiał on antysemickie uprzedzenia, które nie były oparte jednak na typowych ideologiach rasistowskich. Moltke nawiązywał relacje z Żydami, współpracując z nimi, zarówno w kontekście zawodowym w Urzędzie Spraw Zagranicznych, jak i w ramach współpracy z żydowskimi intelektualistami oraz dziennikarzami. Ta dwuznaczność w jego stosunku do Żydów może świadczyć o skomplikowanej naturze jego przekonań społecznych i politycznych.
Życie prywatne
W 1926 roku Hans-Adolf von Moltke zawarł związek małżeński z Davidą von Yorck, która była od niego młodsza o 16 lat. Para doczekała się ośmiorga dzieci, w tym Friedricha (1931-2018), Heinricha (1933-2019), Wolfganga (ur. 1935) oraz Gebhardta (1939-2019).
Rodzina Moltków osiedliła się w majątku we Wernersdorfie na Dolnym Śląsku, który Hans dzierżawił od 1924 roku, a w 1940 roku wykupił na własność. W skład jego nieruchomości wchodził również piękny pałac w Klein-Bresa (dzisiejsza Brzezica).
Ciekawostką jest, że jego krewnym był Helmuth James Graf von Moltke, znany jako jeden z głównych założycieli Kręgu z Krzyżowej. Warto dodać, że Davida von Yorck była siostrą Petera Yorck von Wartenburga, który również należał do tej wpływowej grupy.
Pozostali ludzie w kategorii "Polityka i administracja":
Wanda Dietrich | Jacek Koraszewski | Stefan Cyrys | Grzegorz Wolnik | Arkadiusz Wiśniewski (samorządowiec) | Rafał Bartek | Kazimierz Kęs | Krzysztof Prędki | Leszek Pogan | Witold Zembaczyński | Ryszard Knosala | Wiesława Góźdź | Bolesław Hundt | Łukasz Tusk | Marcin Ociepa | Hugo Mohr | Jan Olszowski | Danuta Jazłowiecka | Paweł Jabłoński | Waldemar JędrusińskiOceń: Hans-Adolf von Moltke