Obserwatorium Słoneczne Solaris to niezwykłe miejsce dedykowane miłośnikom astronomii, które znajduje się w sercu opolskiego centrum handlowego Solaris Center, zlokalizowanego przy placu Kopernika 16. To unikalne obserwatorium oferuje możliwość bezkosztowego przeprowadzania ciągłych obserwacji Słońca oraz jego chromosfery w linii wodoru H-alfa, a także Księżyca i przyszłościowe obserwacje planet.
W ramach swojej misji, obserwatorium nie tylko pozwala na bezpośrednie spojrzenie w niebo, ale także dostarcza bogatych treści multimedialnych na temat Słońca, aktywności słonecznej, układu planetarnego oraz tajemnic wszechświata. Dzięki temu odgrywa istotną rolę w popularyzacji nauki i edukacji astronomicznej.
Obsługa obserwatorium została podniesiona do nowego poziomu dzięki nowoczesnemu wyposażeniu, które zapewnia ciągłą automatyczną pracę. Obraz z teleskopu jest prezentowany na specjalnym dotykowym pulpicie sterowniczym, umieszczonym w ogólnodostępnym Pokoju Obserwacyjnym. Regularnie wyświetlany jest aktualny obraz Słońca w linii wodoru, co umożliwia obserwację takich zjawisk jak granulacja, pochodnie czy plamy słoneczne.
Projekt tego niezwykłego obserwatorium zrealizowała krakowska „Firma Reklamowa Kuc”, natomiast produkcją kopuły obserwacyjnej zajęła się uznana firma Zakład Optyki Instrumentalnej „Uniwersał” z Żywca. Niestety, obserwatorium zostało zamknięte w styczniu 2014 roku, co pozostawia ból w sercach miłośników astronomii, którzy liczyli na jego dalszy rozwój.
Budowa i opis działania
Kopuła obserwatorium, zlokalizowana na najwyższym poziomie dachu Solaris Center, pełni kluczową rolę w pracy obiektu. Znajduje się tam specjalnie zaprojektowany podwójny teleskop, który umożliwia obserwację Słońca w linii H-alfa oraz innych ciał niebieskich, takich jak Księżyc czy planety. Obraz z teleskopów jest przesyłany za pomocą kamer do „Pokoju Obserwacyjnego”, który usytuowany jest piętro niżej. Na specjalnym monitorze o formie owalnego stołu, o wymiarach około 180 × 110 cm, wyświetlane są aktualne obserwacje.
Teleskopy są umieszczone na montażu paralaktycznym Celestron CG5 GT, który wyposażony jest w 16-kanałowy odbiornik GPS. Taki system gwarantuje wysoką precyzję śledzenia oraz pozycjonowania obiektów astronomicznych. Oba teleskopy zostały przystosowane do pracy z kamerami, które przesyłają obrazy na żywo na dwa aktywne ekrany w zaprojektowanym Pokoju Obserwacyjnym znajdującym się na czwartym poziomie budynku. Funkcjonujący tam reagujący na dotyk ekran o przekątnej 46 cali służy jako pulpit sterowniczy, z którego można zarządzać nie tylko teleskopem, ale także całą kopułą o średnicy 3,2 m.
Dzięki zainstalowanym panelom, obserwatorzy mogą oglądać aktualne obrazy Słońca i innych obiektów niebieskich. Dodatkowo mają możliwość korzystania z innych funkcji, takich jak przeglądanie zarchiwizowanych zdjęć słonecznych i chromosfery z protuberancjami, które są automatycznie rejestrowane kilkanaście razy dziennie. Użytkownicy mogą również zapoznać się z bogatą ofertą prezentacji multimedialnych na temat Słońca, Układu Słonecznego oraz wszechświata.
Pod kopułą zamontowano także zestaw optyczny składający się z dwóch refraktorów, zaprojektowanych specjalnie dla potrzeb projektowych. Pierwszy z nich, krótkoogniskowy z filtrem Coronado H-alfa, ma na celu umożliwienie na żywo przekazu obrazów Słońca, nastawiając się na obserwację zarówno protuberancji, jak i granulacji jego powierzchni. Drugi refraktor jest używany do prowadzenia obserwacji w pełnym zakresie światła widzialnego. Dzięki temu, przy użyciu specjalnego filtru mylarowego, możliwe jest dostrzeganie plam słonecznych w ciągu dnia, a po jego dezaktywowaniu, teleskop umożliwia także nocne obserwacje.
Obserwatorium działa jako całkowicie zautomatyzowany system. W jego skład wchodzi komputer, który zarządza pracą teleskopów, kamer, montażu oraz kopuły. Czujniki wciąż monitorują warunki atmosferyczne, a w razie pojawienia się opadów deszczu lub długotrwałego zachmurzenia, system automatycznie zamyka kopułę i wprowadza urządzenia w stan czuwania. Procedura ta obejmuje także weryfikację pogody przed planowanym działaniem, co pozwala na opóźnienie rozruchu do momentu poprawy warunków.
Pozycja teleskopów jest regularnie kontrolowana przez komputer, który charakteryzuje się zdolnością do śledzenia Słońca w godzinach pracy. Dzięki automatycznej synchronizacji szczelina obserwacyjna kopuły ma możliwość dostosowania się do toru teleskopów, co zapewnia stałe oświetlenie teleskopów oraz widoczność Słońca na pulpicie w Pokoju Obserwacyjnym, aż do momentu zachodu. Po zachodzie Słońca obiekt przestawia się w tryb nocny, umożliwiając obserwację Księżyca, a niebawem również planet.
Edukacja
Obserwatorium Astronomiczne Solaris aktywnie angażuje się w działalność edukacyjną i popularyzatorską. Jest to część jego misji, która obejmuje różnorodne ważne wydarzenia astronomiczne, takie jak zaćmienia Słońca, przejścia planet czy wzrosty aktywności słonecznej.
W ramach swoich inicjatyw, Obserwatorium Słoneczne organizuje cykliczne prelekcje popularnonaukowe, które są częścią Akademii Młodego Astronoma. Wydarzenia te oferują młodym entuzjastom kosmosu możliwość poznania tajemnic wszechświata oraz znaczne rozszerzenie wiedzy na temat zjawisk pozaziemskich.
Warto zaznaczyć, że w 2009 roku patronat honorowy nad tym instytucją objął prezydent Miasta Opole, Ryszard Zembaczyński. Patronatem naukowym czuwał rektor Uniwersytetu Opolskiego, Krystyna Czaja.
Także Akademia Młodego Astronoma zyskała wsparcie, ponieważ patronat honorowy nad nią sprawuje Instytut Fizyki Uniwersytetu Opolskiego. Wspólnym wsparciem medialnym zajmuje się „Gazeta Wyborcza”.
Przypisy
- Obserwatorium Słoneczne. 16.04.2012 r. [dostęp 17.04.2012 r.]
Pozostałe obiekty w kategorii "Instytuty":
Instytut Śląski w Opolu | Diecezjalny Instytut Muzyki Kościelnej w Opolu | Opolski Park Naukowo-TechnologicznyOceń: Obserwatorium Astronomiczne Solaris