Instytut Śląski w Opolu

---

Historia

Instytut Śląski w Opolu, jako instytucja naukowa, został uroczyście założony 9 maja 1957 roku w wyniku inicjatywy Opolskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk. Jest on kontynuatorem tradycji Instytutu Śląskiego, który istniał przed wybuchem II wojny światowej w Katowicach. Od momentu powstania, instytut ma na celu wspieranie badań nad kulturą i historią Śląska.

W pierwszych latach działalności, instytucja zyskała na znaczeniu dzięki osobom, które miały na nią wpływ. Pierwszym przewodniczącym rady instytutu został prof. Stanisław Rospond, a funkcję dyrektora objął Roman Lutman, który pełnił tę rolę aż do 1963 roku.

W ostatnich latach, instytut nieustannie się rozwija, a bożne działania jego kierownictwa wpływają na dalszy rozwój badań naukowych. 6 sierpnia 2024 roku Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego ogłosiło plan przeprowadzenia konkursu na nowego dyrektora instytutu, co może zainicjować nowy rozdział w historii tej instytucji.

Zakres działalności

Zakres działalności Instytutu został precyzyjnie określony w Zarządzeniu Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego z dnia 26 lipca 2019 r. Podstawowe obowiązki jednostki obejmują:

• rozpatrywanie polityki pamięci regionalnej na obszarze Śląska,
• kreowanie fundamentów naukowych dla poszerzania wiedzy o historii oraz dziedzictwie kulturowym Śląska oraz rozpowszechnianie tej wiedzy,
• przeprowadzanie badań dotyczących historii oraz dziedzictwa kulturowego regionu, które stanowi kluczowy element polskiego dziedzictwa.

Realizacja tych zadań opiera się na szeregu praktycznych działań, takich jak:

• samodzielne badania oraz aktywny udział w różnorodnych programach badawczych dotyczących historii Śląska, jego struktur społecznych, demografii oraz ruchów migracyjnych,
• publikacje w ramach działalności wydawniczej (np. czasopismo „Śląsk Opolski”), a także działalność informacyjna, promocyjna i dokumentacyjna,
• organizowanie zarówno wystaw stałych, jak i czasowych oraz objazdowych,
• opracowywanie i wdrażanie programów edukacyjnych,
• rozprowadzanie kultury poprzez różnorodne działania upowszechniające,
• tworzenie oraz realizacja programów stypendialnych i dotacyjnych,
• prowadzenie, bądź współorganizowanie spotkań, zjazdów i konferencji,
• wdrażanie działań związanych z cyfryzacją, digitalizacją oraz udostępnianiem materiałów naukowych.

Nie można zapomnieć również o głównych kierunkach badań naukowych prowadzonych przez Instytut, które obejmują:

• nowożytne oraz najnowsze dzieje Śląska,
• stosunki polsko-niemieckie,
• językoznawstwo, ze szczególnym uwzględnieniem onomastyki oraz dialektologii,
• socjologię stosunków etnicznych,
• badanie problemów przemian społecznych, demograficznych, ekonomicznych oraz przestrzennych Śląska,
• kwestie związane z zagospodarowaniem Odry oraz obszaru Nadodrza.

Dyrektorzy Instytutu Śląskiego

Oto lista osób, które pełniły funkcję dyrektorów w Instytucie Śląskim, ukazująca ważne momenty w historii tej placówki:

• doc. dr Roman Lutman (1957–1963),
• dr Teodor Musioł (1963–1964),
• doc. dr Maurycy Horn (1964–1965),
• prof. dr hab. Józef Kokot (1966–1975),
• doc. dr hab. Bolesław Reiner (1976–1982; w trakcie kadencji Instytutem okresowo kierował również sekretarz naukowy dr Michał Lis),
• prof. dr hab. Janusz Kroszel (1982–1991),
• prof. dr hab. Krystian Heffner (1991–1996),
• prof. dr hab. Wiesław Lesiuk (1996–2001),
• dr hab. Stanisław Senft, prof. PΟ (2001–2007),
• dr hab. Teresa Sołdra-Gwiżdż, prof. PIN-IŚ (2007–2012),
• Leokadia Drożdż (w 2012, p.o),
• dr inż. Katarzyna Widera (2012–2016),
• dr Bernard Linek (2016–2017, p.o.),
• dr Bartosz Kuświk (od 2017).

Wybrani pracownicy naukowi Instytutu

Instytut Śląski w Opolu to miejsce, gdzie skupiają się wybitne osobowości ze świata nauki, wśród których można znaleźć wiele znanych nazwisk. Oto kilku pracowników naukowych, którzy przyczynili się do rozwoju swoich dziedzin:

• Józef Chałasiński (socjologia),
• Franciszek Hawranek (historia),
• Józef Kokot (historia),
• Wiesław Lesiuk (historia),
• Roman Lutman,
• Józef Popkiewicz (ekonomia),
• Bolesław Reiner (prawo, politologia),
• Stanisław Rospond (językoznawstwo),
• Kazimierz Szczygielski (geograf),
• Władysław Zieliński (historia).

---

Oceń: Instytut Śląski w Opolu

---